A slice of Spain, deel 2

A SLICE OF SPAIN - 1-11 maart 2018

Deel 2: De stier en de vleermuis

Wakker worden met zicht op een indrukwekkend ravijn. Dat is nog eens wat anders. Ik volg de kleurrijke huisjes van Cuenca heuvelafwaarts en neem de bus. Die rijdt via de adembenemende roodbruine canyons van Zuid-Aragon naar Teruel, aan de Turia, de rivier die uit het stadscentrum van Valencia werd verjaagd. Het Moorse stadje schittert in haar keramiek, al zijn we hier ver van Andalusië. De mooie zandrotsen die Teruel omgeven, tonen hoe dicht we voortdurend bij de natuur zitten. Teruel heeft zijn eigen Romeo en Julia. Het verhaal van Juan Diego en Isabel is even hartverscheurend. De lichamen van de 13e-eeuwse geliefden zijn nu voor altijd verenigd in een mausoleum naast de 14e-eeuwse San Pedrokerk.

Deze opvallende kerk heeft een massieve mudejartoren, acht keramieken torentjes en een schitterend kleurrijk interieur. Een vriendelijke gids toont ons in welke kapel de twee mummies werden gevonden en leidt ons rond in het mudejarklooster, een verfijnde spirituele plek gebouwd door moslims voor christenen.

 Op de Plaza del Torico is het terrasjesweer en gezelligheid troef. Er staat een fontein met zuil en schattig stierenbeeldje, het symbool van de stad en van de overwinning op de Moren, in het midden van het plein. De modernistische trappen van José Torán kunnen zich bijna meten met het werk van Gaudí.

Zowel het interieur van de Catedral als de vele kunstschatten in het 16e-eeuwse bischoppelijke paleis zijn een bezoek waard. In het Museo provincial leer ik over het leven in de provincie Teruel doorheen de eeuwen. Heel veel valt er niet te beleven in dit stadje op de Spaanse buiten, maar het heeft charme te over, ver van Madrid, Barcelona en Valencia, in de Aragonese wildernis. Naast San Pedro en de kathedraal zijn er nog twee andere mudejartorens te bewonderen: San Martin en El Salvador. Ik ga tot helemaal bovenin laatstgenoemde torre mudéjar en geniet van de zonsondergang en het bijzondere effect op de verre Aragonese heuveltoppen. De oorverdovende klokken neem ik erbij. In heel Teruel gaan de lichten aan en komt het volk op straat.

De Arabische mystiek van de vier mudejartorens intrigeert. Ze werden samen met de verdwenen Torre San Juan, de vijfde in het rijtje, op recordtempo gebouwd door de achtergebleven Arabieren, na de reconquista. Kenmerkend zijn de keramieken patronen, de minaretvorm en de doorgang onderaan de torens, symbool voor gastvrijheid. Na mijn ontbijt en voor ik de Aragonese liefdesstad verlaat, bezoek ik nog een merkwaardig aquaduct uit de renaissance, daarna is het vaarwel Teruel.

Na een mooie kustwaartse busreis door besneeuwde siërra's en het barre land van El Cid bereik ik Valencia weer. De Middellandse Zee schittert in de lentezon. Wuivende palmbomen op haast verlaten stranden schreeuwen: vakantie! Valencia ligt er lui bij in volle verwachting van de Fallas. Het is warm vandaag en heerlijk wandelen in oorverdovend zonlicht. De bedding van de Turia, waar de Valencianen zich te pletter ontspannen, leidt me naar de Ciutat de les Arts i de les Ciències, een gigantisch project van Santiago Calatrava, en een schot in de roos voor het toerisme. Het park wordt gedomineerd door gedurfde futuristische mastodonten.

Het Palau de les Arts is een 75 meter hoge mond die je lijkt te willen opslokken, l'Hemisfèric een reuzenoog dat cinema-ervaring to the next level brengt, het Museu de les Ciències het skelet van een prehistorisch zeemonster, en dan is er nog l'Oceanogràfic, het grootste onderwaterpark van Europa. Ik stap van de ene biotoop in de andere, en sta oog in oog met waterdieren van over de hele wereld: kwallen, barracuda's, haaien, zeehonden, zeeleeuwen, walrussen, dolfijnen, de fascinerende spierwitte beloega's, pinguïns, gavialen, pelikanen...

Valencia's haven en zeedijk zijn alles wat je ervan kan verwachten: zon, zee, gezelligheid, en een festival voor de derde leeftijd. En boten. En palmbomen. En aangenaam strandweer in zomerstijl aan de Costa del Azahar zonder de drukte, en dat om halfzes 's avonds. Ik wandel tot in het wijkje Malvarossa en neem de metro naar het centrum en de graffitistraten van El Carmen, die het best dronken worden bewandeld. Tussen het stadhuis en het nogal flamboyante postgebouw vindt een feministische betoging plaats. Ook in Teruel gingen pamfletten over 8-M, de Internationale Vrouwendag morgen, rond. Zelfs in kleine stadjes op het platteland las ik slogans op de muren. De beweging is wereldwijd.

 Een reisbus brengt me de volgende dag naar Murcia, in het zuiden, gesticht door kalief Abd al-Rahman II en na de reconquista verder ontwikkeld door Alfons X van Castilië. De 96 meter hoge mooi versierde klokkentoren van de barokke Catedral rijst uit boven gezellig Murcia. De kathedraal staat op de plek waar vroeger de moskee was. De Puente de las Flores verbindt beide oevers van de Segura. Op de Plaza de las Flores zit het bloemenmeisje. Verder zijn er heel wat interessante kloosters en vooral ook casino's. Murcia is nogal een gokstad. In de levendige universiteitswijk, vlakbij de stierenarena, heerst een wat alternatieve sfeer. Vandaag palmen de vrouwen Murcia in en vieren we wereldwijd de rechten van de vrouw. Bij valavond buitelen honderden vleermuizen door de lucht vlak boven de Segura. Murcia heeft me niet omvergeblazen, al kan ik hier wat op adem komen. Wanneer ik de volgende morgen weer noordwaarts reis, wuift Jezus van hoog bovenop het Castillo de Monteagudo me uit.

Net over de grens tussen de autonome regio's Murcia en Valencia ligt palmenstad Elche, die meer op een bos lijkt met al die palmbomen. Die tieren welig in de palmentuin, waar er bijna even veel palmbomen als inwoners van Elche zijn. Na een uiterst prettige wandeling in het stadspark bezoek ik het historische centrum van Elche: een paleisruïne, een basiliek met koepels in hetzelfde fonkelende blauw als sommige kerken in Valencia, de Moorse Torre de la Calahorra. De 165 jaar oude keizerspalm in de Tuin van de Priester is best indrukwekkend. Hij werd opgedragen aan Sissi, een van de vele historische figuren die de tuin heeft bezocht. De priester in kwestie is José Castaño Sánchez, eigenaar van de Huerto del Cura, een heerlijke oase die het hart vormt van Elche. De verkoeling in de schaduw van de palmbladeren doet deugd: het is ondertussen 30°C.

De volgende stop op mijn terugreis van Murcia naar Valencia is Alicante, een populaire badstad aan de Costa Blanca. Alicante is een toeristische magneet als een ander, al maakt het zicht op de kalkrots 'Macho' met het Castillo de Santa Bárbara erop dit lapje zand aan zee wel vrij bijzonder. Aangenaam stadscentrum. De schemering werpt een tevreden licht op de rotsen van de Costa Blanca wanneer mijn bus tsjokvol toeristen van boven de vijftig de kustlijn in noordelijke richting volgt. Dit is het sarcastische uitstapje naar Benidorm dat ik altijd al eens wilde maken, het liefdeskind van Blankenberge en Las Vegas aan de Middellandse Zee.

"Ik ga eigenlijk liever naar Afghanistan dan naar Benidorm." - Sven de Swerts

Spuuglelijke flatgebouwen, platte commerce, fenomenale wansmaak. Britse pubs, een Belgische bakker, luide Amerikaanse bars, hordes vrijgezellen in thema, een Spaanse charmezanger zingt 'Eviva España'. Casino's, dancings, rodeo's, strippers op straat, beren van buitenwippers die ongetwijfeld nodig zijn. Benidorm lost al mijn verwachtingen in. Ik ga uiteindelijk voor de coverband Los Cabriolets in een rockbar van Amerikaanse afmetingen (zoals alles hier).

Een nachtbus haalt me weg uit dit Spaanse Sodom van smaakloze entertainment (but entertainment nonetheless) en stort me in al even nachtelijk Valencia, in volle Fallas fever. De Fallas, dat is zoals Carnaval, maar groter, gekker, intenser, waanzinniger. Een feest dat meer dan een week duurt, met veel vuurwerk en veel drank. De fallas zelf liggen alvast voorverpakt in de diverse barrio's, jammer dat ik dat deel zal moeten missen. Al is er nu al om 4 uur 's nachts livemuziek in de straten van Valencia. En daarna dronken verbroedering. Nog tot het ochtendgloren blijven enkelingen rondhangen op pleintjes en in straten. De sfeer is uitgelaten. De overbrugging tussen bier op het plein en de eerste koffiezaak die opent, is net niet naadloos. En lang daarvoor komt de arbeid in de Mercado Central op gang.

Ik wandel me wakker naar Mislata, daar waar de Turia in het westen ook effectief weer rivier wordt (in het oosten is dat aan het wetenschapspark), en bezoek het Geschiedkundig Museum van Valencia, ondergebracht in een bakstenen waterreservoir. Ik reis door de tijd en ben getuige van een Romeins banket, handel en slavernij bij de Visigothen, El Cids reconquista en Beleg van Valencia, een islamitisch ochtendgebed in de 13e eeuw, een middeleeuwse pogrom, een Valenciaanse processie in de 17e eeuw, een socialistische staking in de waaierfabriek... De filmpjes zijn educatief en entertainend, en geven samen met de interactieve tijdmachines het voorbeeld van hoe musea ook in deze vluchtige 21e eeuw kunnen blijven boeien. Ik verblijf meer dan twee uur in deze verslavende tijdreis.

 Ik neem de metro naar het centrum en heb daar al meteen spijt van. Aangekomen op de Plaza del Ayuntamiento kom ik een halfuur lang klem te zitten tussen duizenden mensen die uren op voorhand op de mascletà, het vuurwerk van 14u, wachten, en dat bij 30°C. Het kost heel wat moeite om me eruit te ellenbogen, waarna ik via een omweg mijn hotel bereik, dat zich in een door de politie afgebakende zone bevindt. Waanzien, die Fallas. Na vijf minuten van oorverdovende knallen - alsof Valencia ten prooi valt aan een bombardement - spat ook de mensenmassa van duizenden koppen uiteen om zich weer over de hele stad te verspreiden. De daken van paleizen waren betegeld met wachtende mensen. Honderden toeschouwers drumden voor een plekje waar je niets van het vuurwerk zag, maar de euforie was daar niet minder groot. Oeffffff... tijd voor die lang uitgestelde siësta!

Alsof de 120 kg vuurwerk een gat in de hemel heeft geslagen is het, na dagen droogte, weer beginnen gieten. Ik vlucht een restaurant binnen om me nog één keer te goed te doen aan de Valenciaanse paëlla, met konijn. Na nog een laatste nacht vol ontploffingen moet ik de stad van de vleermuis verlaten, en na elf dagen ook dit prachtige land, rijk aan cultuur en traditie, en met de deur naar de toekomst op een kier, want halsstarrige tradities, verlammende moraliteit en schrijnende ongelijkheid zullen beetje bij beetje afbrokkelen in een Europa dat niet anders kan dan ja te zeggen tegen morgen en overmorgen. Hasta luego!