Amerikaans schrijfster en winnaar van de Nobelprijs Toni Morrison kreeg een bittere realiteit met de paplepel naar binnen: zwart en blank zijn niet gelijk in haar land. Als kind was ze al getuige van de vernietigende gevolgen van rassenhaat, het blinde geweld, de discriminatie, de segregatie. Het zijn thema's die voortdurend in haar proza terugkomen, zo ook in haar bejubelde roman Beloved, uit 1987.
De roman is gebaseerd op het droevige verhaal van de Afrikaans-Amerikaanse slavin Margaret Garner die van slavenstaat Kentucky naar vrije staat Ohio vluchtte. Deze klassieker van de Amerikaanse literatuur toont de geschokte lezer hoe de voormalige slavin Sethe wordt achtervolgd door slavenhandelaars, die haar en haar kinderen wil gevangen nemen en terugbrengen naar de plantage Sweet Home. Hierdoor ziet Sethe zich genoodzaakt haar baby te doden, beter dat dan haar tot slavernij te veroordelen. De baby komt terug als jonge vrouw en vestigt zich in Sethes huis in Cincinatti, om daar te spoken en haar te kwellen met schuldgevoel.
Ook Sethes minnaar Paul D. weet te ontsnappen en bereikt haar woonst. Hij probeert er orde op zaken te stellen door het spook te verdrijven, en tracht vervolgens Sethe te doen inzien dat ze niets is met dat schuldgevoel, dat ze er langzaam maar zeker door wegkwijnt. Maar het meisje Beloved komt terug en weet op Sethes gevoelens in te spelen, waardoor het uiteindelijk de bezorgde Paul D. is die wordt verdreven uit het huis. Sethe houdt zich steeds meer met de verschijning bezig en verwaarloost haar dochter Denver, die hulp voor haar wil zoeken en zweert bij de kracht van verbondenheid binnen de zwarte gemeenschap. Zal Paul D. Sethe kunnen bedaren en weer tot haar doordringen, of geraakt ze helemaal in de ban van haar verleden en het wrede meisje?
De kindermoord, en ook het voor en na, worden in een bijzondere structuur gegoten, met een interessante benadering van tijd en narratief. Hiermee wil ze het eenzijdige karakter van onze geschiedschrijving en het valselijk recupereren van het verleden voor politieke doeleinden aankaarten. De misselijkmakende misdaad resoneert doorheen heel de roman, maar de lezer geraakt zo close met Sethe en voelt zo fel mee met de vreselijke gebeurtenissen die haar hebben getekend, dat haar veroordelen niet eenvoudig is. Ook de taal in Beloved is zo uniek en bijzonder dat deze haast een benevelend effect bereikt.
Centraal in de roman staan een door slavernij compleet verminkte band tussen moeder en dochter; trauma's en schuldgevoelens die groeien als gezwellen; schizofrene identiteitscrisissen die leiden tot verwarring en geweld. De kracht van de roman zit absoluut in de vorm waarin 'het onzegbare' wordt verhaald. De indirecte manier waarop Morrison over de gruwel van de slavernij vertelt, heeft een bijzondere helende kracht.
Beloved is het eerste deel van een trilogie. Jazz en Paradise vervolledigen dit experimentele drieluik. In 1998 verscheen de filmversie, geregisseerd door Jonathan Demme en Oprah Winfrey.
'Sixty million and more.' Laat ons het in godsnaam nooit vergeten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten