Ballonnenvrees 24 april 2025

Na enkele maanden pauze kon Ballonnenvrees weer aantreden in Café Het Maanlicht, dat als een feniks uit de as is herrezen! Gert Vanlerberghe opende met het korte 'Love It Hurts' en verder het nagelnieuwe en best intense 'Iedereen Joris', uit zijn Heiligencyclus. Menig draak ging door de mangel. "Ik ben de duisternis", aldus Jasenko Tabakovic, en hij knipoogde naar 1984, een verhaal dat weer erg actueel is in deze 'demoncratie'. In de poëzie van Beatrijs Deneckere wezen de Pleiaden de weg, al is reizen afzien. We onthouden "beneveld door woest berggeluk". Ook nam ze ons mee naar de verstikkende stad. Met 'Huidhonger' mocht het allemaal wat luchtiger. Verder pasten de metaforen lelie en sneeuwbol haar gedichten als gegoten. Marzena Lesińska vroeg zich af waar haar bagage was. In haar clevere gedichten kwamen deze keer Sint-Antonius en Odysseus op bezoek. En hoe.

Net voor de pauze vertelde Frise Woudstra een spannend verhaal in de kathedraal, minstens zo barok als Rubens. Verder ging het over een nare dichter (fictief?), over de getuigen van Jehovah (erg grappig gedicht), en kregen we nog 'Eindeloos geritsel' en 'Guusje', dat laatste gezongen. Seppe Gesquiere opende het tweede deel met een resem gedichten, die hij stuk voor stuk uit het hoofd bracht. In onder meer 'Februari', 'Vogelvlucht', 'Stille nachtzang' en 'Hoe lang ik heb geluisterd' ging het over rouw en over de liefde en dat culmineerde in een bloedmooie 'Ode aan de liefde'. We sloten de avond af met Anthony Albers, zanger van Guru Niaki, maar deze keer van de partij met zijn soloproject Bloeskroeg. We kregen vijf naar het Antwerpse dialect vertaalde wereldhits op de gitaar, bij momenten ontroerend, dan weer hilarisch. Anthony ging breed, van The Animals tot Dolly Parton, van Tom Waits tot Nine Inch Nails. En ik denk dat 'Slonzige Sonja', een herwerking van Michael Jacksons bekende ballade, een nieuwe anthem wordt.

Dank aan Het Maanlicht, waar we weer mochten landen, en aan alle artiesten die erbij waren vanavond. Op 22 mei kan je ons opnieuw in dit gezellige Mechelse café komen spotten. Mét open mic. Geen reden dus om thuis te blijven.

Heiligencyclus: Iedereen Joris

God beware de koning, dood aan de draak, voor een kans op beloning, zorg dat je de juiste keuze maakt, een goede slag met de sikkel, of de lans, en het beest zal geen vuur meer braken, geen goud meer tellen, geen dwergen meer martelen, ik steek de draak op de kermesse, versmacht Smaug, zelfs Falkor en Draco zijn niet veilig voor mijn wraak, het trainen sla ik over, ik ga meteen voor een open keel, en Draak Lichtgeraak, die weet ik wonen, Bard en Perseus verbleken naast mij, ik vermaal Mushu tot een rode brij, en Tandloos, de naam zegt het zelf, bijten kan de laatste Nachtfurie al niet, mijn zwaard klieft door dat klotebeest als door pudding, Haddockverdriet, mijn vader was een Turk en mijn moeder Palestijn, ik ken de doffe sleur van tentenkampen, werd gevormd tot militair, gespecialiseerd in opdringerige reptielen, laat mij vechten met Godzilla desnoods, volkerenmoord weiger ik, geen rad, geen ketel of gifbeker kan mij bekeren, maar onthoofding is het kryptoniet van elke heilige, in het land van melk en honing ben ik koning, vrees mijn kruis, ik brul staak het bloedvergieten, kruisvaarders, want wie Sint-Joris weert, die mag zijn roem vergeten, het beloofde land is een concentratiekamp met een verzuurd geweten, samen zijn we echter sterker dan de slager van Jaffa, verenig je van de zee tot de rivier, en zegevier, het kwaad stort vroeg of laat toch in, dus liever vroeg, en vier mij in Blighty, Barcelona, Malta, Montenegro, ik ben de kousenband van Tbilisi, ik ben de vader van de disco, ik ben de sidekick in een show maar die gaat niet over niets, ik ben de sniper die niemand ziet, zio's hebben schrik, ik heb blauw bloed én street cred, in de vrijheidsstrijd is het George vs. George, niet bepaald een theekransje, de rebel wint en bouwt een totalitaire staat geworteld in genocide, en wordt zo Georger dan George, potus van het haatapparaat, ik zou me op mijn eigen lans moeten storten zoals een Vlad met masochistische impuls, wie weet ben ik zelf het monster onder het bed van de wereld, ik ben Byron, ik schrijf met het zwaard, ik ben van de jungle, ik ben de taksman en laat mijn gitaar rustig huilen, op de rand van de hemel kijk ik naar de ellende beneden, nieuwsgierig als een aapje, liever heet ik Gavrilo of Luigi dan de zoveelste vorst of president, maar fascisme is een Hydra, een veelkoppige draak die een flessenhals bewaakt, een mycelium van het kwaad, maar ik ben de oranjeschimmelverdelger, ik doop al wie wil tot Joris om en breek een lans voor een toekomst zonder haat, misschien is het nog niet te laat.

 

Ballonnenvrees 13 april 2025

Vanmiddag streek Ballonnenvrees voor het eerst neer in de havenbuurt van Antwerpen. We hielden er een oldskool poëzie- en muzieknamiddag in het authentieke café Sur l'eau. René van Densen had een slimme marketingtechniek bedacht. Op de achterkant van de papieren waarvan hij zijn gedichten voorlas, verschenen steeds meer doortastende en dramatische reclameslogans voor zijn bundel. Het ging van 'Koop godverdomme mijn boekjes eens' tot 'Als jullie niks kopen maakt Gert straks live dit poesje dood', met een foto van een schattige kat eronder. Kijk. Het optreden was alleen hierdoor al geslaagd. Hij dichtte over de dichtplicht en het goede leven en bracht ook wat uit de te verschijnen bundel over de speelkaarten die hij op straat vindt. We herinneren ons vooral nog de zin 'kon een spin maar poezen'. René sloot af met een gedicht waarbij het publiek in koor 'proost!', 'cheers!' of 'santé!' moest brullen. Altijd plezier met deze organisator van Droef!

Van Barbara Van Loo, die voor het eerst op Ballonnenvrees stond, kregen we onder meer 'Cirque magique', 'Eligie', 'Bipolair', 'Haute couture', 'Bliss', 'Plaveisel', een mooie tekst over een gebroken kopje en het door Rory Gallagher geïnspireerde 'Ontbonden'. Uit haar sterke gedichten onthouden we 'het restafval van mijn verlangen' en 'het metaforisch metronoom'. Karl Van Gent las gedichten en dagboekfragmenten voor van een fictieve Dylan. We kregen onder meer 'Losgelaten', 'Lok', 'Ontwaken', 'Papier', 'Staccato', 'Valavond', 'T-shirt'. Onze takeaway uit zijn aangename teksten over liefde en dichten: 'jij bent de magie die mij verscheurt tot sliert'. Dan was er All Lynn met haar 'Gedicht van de nacht: softijs in de lente', waarna ze achter haar piano kroop voor een ontroerend 'Radeloos' en haar bescheiden hitje 'Murphy'. Deze meezinger gaat over een babysittende kat en blijft uren aan je trommelvlies klauwen.

Na de pauze haalde Gert Vanlerberghe het nogal oude 'Groeipijnen' van onder het stof en las daarna een gloednieuwe tekst voor uit zijn 'écriture automatique heiligencyclus in wording'. 'Barbra vs. Papa' is een feministische kopstoot over het leven van de heilige Barbara. Van Ekster Alven, de Belgische Thomas Pynchon, kregen we een samenhangende set over eksterterrestials en een rave in de loods. Het was smullen van zijn nostalgische tekst over de schooltijd, in zijn kenmerkende originele stijl, zo compact en stijf van de culturele verwijzingen - Straus en Sonic Youth, Biggie Smalls en Barbapapa. En dan die beelden die je onmogelijk nog uit je geestesoog gewassen krijgt: de punch gespiket met grappa, of nog 'het weefsel van de werkelijkheid stretchen of schenden'. Dat Eksters teksten ook toegankelijker zijn geworden zorgt ervoor dat hij nu écht op eenzame hoogte dicht. Het was genieten.

Meer muziek met singer-songwriter Mossking, die hun gitaar erbij nam voor het rebelse lied 'I'll Smile With All My Teeth', hun eerste single 'Love Like Lightning', hun eerste nummer 'All Strings Attached', en het nieuwste liedje 'Where'. Omdat we hun ontwapenende muziek goed konden smaken, volgde nog de bis 'To You'. Op de open mic las Manu Gabriels de gedichten 'Is afstand goud', het scherpe 'Patiënt' en 'Zwart' voor. Van G.O.D. ofwel Gekke Oude Dichter aka Gust Peeters kregen we 'De vrienden van het glas'. Tot slot was er Last Of the Albinos, de eenmansband van Micha Milants, die de longen uit zijn lijf zong tijdens een intens gitaarnummer, dat meteen de afsluiter was van een zeer fijne namiddag in de Cadix-wijk.

Dank aan iedereen die erbij was, dank aan Café Sur l'eau. Wij gaan door met nog twee edities in Café Het Maanlicht, op 24 april en op 22 mei, en wie weet duiken we in juni ook nog ergens op. Heel graag tot dan!

Alweer fietstips voor kniekastijders

Wandelschoenen aan. Fiets op de trein. Vandaag koppel ik een fietstocht aan een natuurwandeling in Grenspark Kempen~Broek. Net als bij mijn eerste bierfietstocht fiets ik zuidwaarts vanuit Hamont. Vandaag hou ik het echter nuchter. Ik volg de vaart tot in Beek en stoot diep de Limburgse boerenbuiten binnen. In Bocholt bereik ik de Luysmolen, waar ik op de oever van de Abeek koffie kap en vlaai verorber. Hier begint mijn wandeling door de prachtige broekbossen en moerassen van het grenspark. Ik wandel langs de Abeek, die hier de grens met Nederland vormt en passeer enkele oude grenspalen. Op de oever grazen Schotse hooglanders en konikpaarden. Sterk aangevreten boomstammen wijzen op de aanwezigheid van bevers. Vlonders en bospaden voeren me van de ene naar de andere vogelkijkhut. IJsvogel, zwartkop, grasmus, krakeend, bruine kiekendief, een koppel ravottende eekhoorns, een wandeling langs de plassen van De Luysen levert me wel wat op.

Bij de watermolen haal ik mijn fiets op en ik steek de grens over. Er staat me nog een heel fraaie etappe aan de Nederlandse kant van Grenspark Kempen~Broek te wachten. Ik eindig deze korte fietstocht op het stadsplein van Hamont en laat er, met het lied van een merel in het oor, deze lome lentedag voorbijglijden.

 

Fietsknooppunten: 542 - 223 - 210 - 8 - 211 - 263 - 9 - 87 - 85 - 75 - 210 - 223 - 542 - 568

Мир

met al dat puin op onze lever gaat de zijlijn tegensteken

we reiken onze buurman de gepantserde hand

een colonne draaft onzeker de geschiedenis tegemoet

maar wie levert dan een denktank voor de vrede?

 

Ballonnenvrees 1 april 2025

Geen aprilgrappen, wel een kwalitatieve poëzie- en muziekavond in Café De Planeet. BAI stond voor het eerst in Mechelen. Zijn gedichten in het Nederlands en het Frans gaan over zingeving en zelfliefde, het label 'woke', en de vraag: Waarom is volwassenheid zo deprimerend? Wietse Bellens deed ongeveer dezelfde set als vorige week in Café Boekowski. Wetenschap en poëzie gingen weer hand in hand. De dichter-klimmer dichtte over fysica, steen, de zee en lijfelijkheid, en opnieuw was de golf een hartslag. Zijn gedichten zijn compact en lichtjes verslavend.

Laat ik tussendoor ook even de open mic vermelden. Van Erica Smits onthouden we vleugels van eyeliner, de moleculeman in haar armen, en het gloeiend rode suizen van de bommen. Want die vallen nog steeds op Gaza. Gert Vanlerberghe probeerde een gloednieuwe tekst uit, over Sint-Sebastiaan, patroonheilige van de schutters. Stefanie De Wolf en Marc Gaij vertolkten een weergaloze Brel. Van Ronny Dijksterhuis kregen we 'Transgressie' en een zeer recent gedicht waarin hij de beelden liet spreken: een onderhuids lavameer, luciferpoppetjes op trouwjurken.

 

Verder was er akim a.j. willems en zijn poëtische eerbetoon aan Boudewijn Büch. De taal is blauw en november kruipt langs de muren. Ook Büchs befaamde obsessie met kerkhoven en graven kwam aan bod. Akim sloot af met het ijzersterke 'Lamento For a Lost Landscape': wat als de aarde zichzelf reset? We reisden van 1990 naar 2090, en zo kan je het even goed een gespleten generatiegedicht noemen, de zorgeloze jeugd en de totale vernietiging, de nostalgie en de apocalyps, de hoogmoed en de val.

Het is maar een kleine stap naar de onderwereld, die we met Persephoné nog eens een bezoekje brachten. Deze originele mix van muziek, woord en cabaret kan altijd bekoren. Persephoné staat voor bipolariteit en die extra laag reist heel het stuk met ons mee, zo ergens tussen musical en zwarte romantiek, van de meezinger 'Kermis in de hel' tot het intieme 'Dier van de nacht'. Heel wat instrumenten en attributen passeerden de revue. Het raventapijt en het doodshoofd zorgden voor een onmiskenbare Edgar Allen Poe-factor. De lichtshow kwam van De Planeet zelf.

 

"Wij zijn niet oud, wij zijn goddelijk", aldus Hades, naast god van de onderwereld ook een begenadigd keyboardist. We leerden dat beide Griekse goden op inburgeringscursus zijn geweest, speciaal voor deze show. We huiverden en schaterlachten tijdens deze indrukwekkende performance, die dan wel strak stond van het drama, maar opnieuw wist te overtuigen. Omdat drie fans speciaal van Leuven kwamen maar te laat in De Planeet landden, gaf het dodelijke duo nog een bisnummer, alvorens met hun fans op de foto te gaan.

De vele afwezigen hadden ongelijk vanavond. Ook deze editie van Ballonnenvrees gaan we niet zo gauw vergeten. Een nieuwe editie in De Planeet gaan we binnenkort vastleggen, maar voorlopig kan je ook gewoon komen kijken op 13 april in Sur l'eau en op 24 april en 22 mei in Het Maanlicht. De lente ruikt naar Ballonnenvrees!

Ballonnenvrees 26 maart 2025

Volgende maand bestaat Ballonnenvrees 12 jaar en dat vieren we met drie edities vlak na elkaar, één per week. We begonnen al goed met een stampvolle editie in Café Boekowski. Omdat het podium verjaart kreeg mocht Gert kaarsjes uitblazen op een chocolademuffie die hij van Marzena had gekregen. Hip hip hoera! Line-up en open mic liepen wat door elkaar deze avond maar laten we met de line-up beginnen.

Tove Verstrepen startte met een heerlijke improvisatie op de woorden 'zee' en 'ballonnenvrees', gevolgd door nieuw materiaal, over zoekgeschiedenissen die met 'ik mis' beginnen, al het schurende verlangen, en de wiskunde van wankele tafels. Zijn gedicht over de wet van behoud van leerkracht was een vurige ode aan het nobele beroep. Met 'Ninoof in den oven' gaf Dylan Moorthamer ons een hilarische binnenkopper die duidelijk vlak na de verkiezingen is geschreven. We kregen nog 'De spiegel spreekt niet terug vandaag' en een gedicht met de vraag: Mag het een beetje donkerder? En oh ja, donker werd het, van grappig tot zeer ongemakkelijk. Er is veel miserie in de wereld maar gelukkig is er Dylan Moorthamer. Van singer-songwriter Liv Lot kregen we een viertal bloedmooie liedjes, zoals 'Smelly', 'Dear Little Girl', als brief aan haar jongere zelf en hoe je de kleine lettertjes van je dromen moet lezen, 'Sad Melancholy' en een hoopvolle afsluiter.

Na de pauze was er gewezen Turnhouts stadsdichter Sanne Leenders: "Ik ben niet ziek, er zijn mensen zieker." De regel komt uit haar heerlijke 'omhooggevallen' gedicht. Vrolijk word je naar eigen zeggen niet van Sannes gedichten, maar ze blijven heel lang nazinderen, zoals het gedicht waarin ze haar eigen lijf gaat opzoeken. Alleen in de poëzie kan natuurkunde zo ontroeren, zo bewees Wietse Bellens met zijn zorgvuldig gebeteilde gedichten, sommige wel heel kort, als mozaïeksteentjes, die samen de tijd of de zee vormden. De golf was een hartslag en het werd muisstil in de kroeg. Meer muziek met Maarten Van Loo, die zich excuseerde aan de dichters voor alle rommel op het podium. Er lagen nogal wat effectenbakjes en -pedalen, inclusief een loop station. Het is hem vergeven. De singer-songwriter bracht spannende en meeslepende liedjes die ons deden mijmeren naar al het goede dat de jaren negentig hebben voortgebracht, Radiohead dus. Al schoot ook de naam Jeff Buckley even door ons hoofd. En dan moest de eigenzinnige Gorillaz-cover nog komen. Een meer dan geslaagde passage op ons podium!

In absoluut niet de juiste volgorde zagen we de volgende artiesten op de open mic. Gert Vanlerberghe knalde er snel 'Radio Kelly' tussendoor. Jasenko Tabakovic vroeg Saskia om hem te begeleiden op de piano. Zijn intense en ontroerende tekst maakte de link tussen een Bosnische jongen op de vlucht en de horror in Palestina. De piano op de achtergrond kwamen zijn woorden nog beter tot hun recht. Matthieu Van Steenkiste zette een moshpitgedicht in twee delen voor ons neer en sloot af met 'Festivalwei'. Van Gust Peeters kregen we twee zeer pakkende wereldpremières. Voor het eerst ooit werden in het Nederlands vertaalde gedichten van Dmytro Lazoetkin en Andri Ljoebka voorgelezen. Even zaten we mee aan het front. Kippenvel. Voor het eerst stond Rafael Cobos Rodriguez op een Antwerp podium. De Zultenaar bracht een ode aan de Beats. Hij was de zon die brandt en brandt en legde de lat voor de open mic hoog met speelse en originele gedichten, gevolgd door een toast.

Manuel Somers las de gedichten 'Genot', 'De nacht', 'Geweldloosheid' en 'Geweldloosheid in verschillende vormen' voor. Pierre Magis had een boldergedicht voor ons bij. Bij Marzena Lesińska ging het over Granada, maanlibido en Valentijn wanneer je in de veertig bent. Ronny Dijksterhuis had voor zijn gewéldige poëzie wat verlichting nodig, dus snelden Maarten en de barvrouw hem te hulp. Let there be light. We kregen zijn sonnet 'Gevarenzone' en zijn klassieker 'Bijvangst', waarin hij de eloquente woede tot een nieuw niveau tilde. Turnhouts stadsdichter Erica Smits probeerde enkele nieuwere gedichten op ons uit, zoals 'Hormonen zijn klootzakken' en een sonnet, want daar houdt Collectief Dichterbij wel van. Olav van Heesch las vijf korte gedichten, waaronder 'Het telefoontje'. En we sloten de avond af met Nederlandstalige kleinkunst op de piano: we kregen 'Niet die ene' van Saskia.

Dank! Jullie! Wel! Wat zijn we blij met deze kwalitatieve en gezellige avond. We komen terug en wel op 1 april in Café De Planeet in Mechelen en op 13 april in Sur l'eau in Antwerpen. Graag tot dan!

Oranje slak

Je meesterbrein is een krater.

Helpt covfefe tegen een kater?

De ergste uit de recente geschiedenis.

Toch zonde dat zo'n kogel de nieuwe Hitler mist.

We kunnen er enkel van dromen,

maar het had veel leed kunnen voorkomen.

Daar was een condoom allicht ook toe in staat.

Voor preventie is het nu te laat.

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

Mensenrechten vergooid

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

En wij zijn de prooi

 

Een balletje in Mar-a-Lago

en winst uit gefaalde casino's.

Je slaat verder ook een belachelijk figuur

aan het hoofd van een clownsdictatuur.

Het recht en het welzijn die lijden

want jij kiest je geld boven eieren,

een crisis die de superrijken niet deert.

Wie niet luistert, wordt gedeporteerd.

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

Mensenrechten vergooid

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

En wij zijn de prooi

De leugen wordt wet,

de vrijheid belet,

geen vangnet,

de gril van de magapet.

Maar wij zijn met veel,

met het mes op de keel

trekken wij aan één zeel,

you're not too big to fail.

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

Mensenrechten vergooid

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

En wij zijn de prooi

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

Mensenrechten vergooid

 

Kinderen in een kooi

Genocide zonder dooi

Fascisten in konvooi

En wij zijn de prooi

Elonito

Je bent geen autistisch genie.

Je bent gewoon een rijke randdebiel.

Vijand van de democratie.

De uitwas van een slechte deal.

Ze zeggen dat je swasticars maakt

en spellen Tesla met een dubbele s.

Weg met de haat die je non-stop braakt.

Wie een hand vraagt die krijgt een mes

in de rug. Zo pest je alle minderheden.

Je waant je een waar visionair,

maar bent een relikwie uit het verleden,

een Bond-bandiet zonder de flair.

Het forum X is een riool,

het Witte Huis een circustent.

Free speech als kolkend vitriool.

Geen empathie, een echte vent.

En ook al wil je overal moeien,

je verraad werkt in Duitsland niet.

Je bent een adder en een knoeier,

een haantje met een kleine... ach Elon!
Je auto's branden uit

en je raketten storten neer.

De rover met de grootste buit,

toch wil je meer meer meer.

Een Muskkus is dikke miserie,

in Getsemane en elk hof.

Een parasiet op televisie.

Waar is dat olifantenkerkhof?

Je ex-vrouwen haten je,

je dochter en vader ook.

Je aandelen kelderen

en je brein rot weg door coke.

Daarom zwaai je met kettingzagen

en strek je stoer je rechterarm.

Je snoeft en snuift je door de dagen,

met die oranje endeldarm.

Vrees je dan geen tweede Luigi,

die miljardairs stalkt en vermoordt?

Weldra dans je de Muskolini,

doe je je walsjes aan een koord.

Flavours of the month

The past three months have set the bar high for new music, with bands such as The Orchestra (For Now), Black Country, New Road, Squid, The Horrors providing more than excellent songs. Now Car Seat Headrest is back with a brilliant first single. Add to all that Little Simz, who made one of the best hip hop songs of the year. You will come across Panchiko and Squid twice in this list, and then there's The Cure, who at the beginning of the year released the third and best single from their 2024 album.

 

1. The Cure - All I Ever Am
2. Car Seat Headrest - Gethsemane
3. Little Simz feat. Obongjayar & Moonchild Sanelly - Flood
4. Black Country, New Road - Happy Birthday
5. The Orchestra (For Now) - Skins
6. The Horrors - More Than Life
7. DARKSIDE - Are You Tired?
8. Swans - I Am a Tower
9. Panchiko - Ginkgo
10. Squid - Crispy Skin
11. Melvins - Victory Of the Pyramids
12. Marble Sounds - Not All Is In Vain
13. Panchiko - Honeycomb
14. oreglo - Passion Dance
15. The Voidz - Blue Demon
16. ELLIS·D - Drifting
17. Amenra - Forlorn
18. Mark Pritchard & Thom Yorke - Back In the Game
19. Matt Berninger - Bonnet Of Pins
20. Squid - Building 650
21. Basic Partner - THEM
22. The Faint - Brokers, Priests, and Analysts
23. Glitterpaard - Lost In Your Gold
24. Ideal Living - Come To Me
25. Those Who Didn't - Your Defeatism Is Sexy
26. The Chameleons - Where Are You?
27. Ty Segall - Fantastic Tomb
28. chest. - Blood On Your Doorstep
29. Francis Floris Arthur - Waiting For America
30. Sports Team - Maybe When We're 30
    

Noordoost-Italië, 28 februari - 14 maart 2025, deel 2

NOORDOOST-ITALIË

 

Deel 2: San Marco, San Marino, San Vitale

Een week lang verbleef ik in de steden van de Veneto. Op vrijdagochtend onderneem ik een lange treinreis naar het zuiden. Hoewel de regio's Veneto en Emilia-Romagna aan elkaar grenzen duurt het toch vele uren en treinen voor ik mijn bestemming bereik. Ik steek de Mincio en de Po over, zie de torens en koepels van Mantua en Bologna, en bereik de historische streek Romagna. Daar ligt aan de Adriatische Zee de populaire badplaats Rimini, mijn uitvalsbasis voor dit weekend. Terrasje bij de middeleeuwse paleizen op Piazza Cavour. Twee machtige monumenten uit een ver verleden vallen op. Op Piazza Malatesta zit het Castel Sigmondo, waar de wrede Sigismondo I Malatesta regeerde. Op Piazzale Giulio Cesare is er de Arco d'Augosto, de oudste bewaarde triomfboog. Ik slaap niet in maar vlakbij het majestueuze Grand Hotel, aan het Parco Federico Fellini, waar de cineast in 1993 overleed. In de tuin herdenkt een gouden neushoorn deze beroemde zoon van Rimini. Ik heb een kamer met zicht op zee. Al valt dat in de praktijk tegen want wanneer ik mijn hotel bereik, is er een dichte mist vanuit het niets komen opzetten. Muurschilderingen op de kleurrijke gevels van de rijhuisjes in de oude visserswijk Borgo San Giuliano eren Fellini's films. Als op bestelling is de mistbank verdwenen. Aan een kunstwerk van een haan en een pauw in gevecht kijk ik uit over de Marecchia, de Romeinse Ponte Tiberio en het historische centrum.

Ik bekijk de ruïnes van het huis van Romeins chirurg Eutychus, met enkele mozaïekvloeren en opengewerkte graven inclusief skeletten. Ook zijn verzameling 2e-eeuwse medische instrumenten werd bewaard. Fascinerend. Het museum herbergt verder nog indrukwekkende Romeinse mozaïeken, middeleeuwse fresco's en renaissanceschilderijen, een archeologische sectie en een lapidarium. De graffiti-artiest Eron plaatst een portret van Anne Frank tegenover dat van een Palestijnse jongen. Ik ben sprakeloos. Aan de oude vismarkt stap ik de schwung van een Franse crêperie binnen, uitgebaat door een Parijzenaar. Vollen bak Piaf. En in de hippe bars vollen bak Doechii. In Bar Lento ontmoet ik een Nigeriaanse muzikant. We roken en drinken wat, praten over muziek en spiritualiteit. Ergens breekt karaoke uit. Veel later wandel ik langs de jachthaven, tot ik de zee ruik en het licht van de vuurtoren in mijn ogen schijnt.

Vroeg uit de veren voor een daguitstap naar het buitenland. San Marino is een scheet groot maar telt als een autonome ministaat. Er zijn maar vier landen in de wereld die kleiner zijn. Ik heb het bijgehouden en het zou het vijftigste land zijn dat ik in mijn leven bezoek. De Serenissima Repubblica di San Marino is trouwens de oudste staat ter wereld, opgericht in 301 en altijd neutraal gebleven. We rijden de zonnige heuvels in, bezaaid met ceders en cipressen, en zien de Monte Titano voor ons opdoemen, afgetopt met de torens Gualta, Cesta en del Montale, die ook in het wapenschild voorkomen. Net voor de grens passeert de shuttlebus een heuvel waar oude vliegtuigen komen sterven. Benvenuto nell'antica terra della libertà. We rijden door volgebouwde castelli en bereiken hoofdstad San Marino na heel wat haarspeldbochten. Ik slenter rond in de nog bijna verlaten historische steegjes, stap kerken en paleizen binnen, en drink een cappuccino met een duizelingwekkend uitzicht over Rimini, de Adriatische Zee, de Apennijnen en zelfs, heel vaag, de Kroatische kustlijn. Dat panorama wordt nog spectaculairder bij de kantelen van het kasteel Gualta. In de voormalige cellen ontroeren 19e-eeuwse graffiti die gevangenen daar achterlieten. Ik loop onder de diagonale kasteelmuur door en volg de kanteelmuren en kronkelende stenen paadjes met sympathieke barretjes richting het tweede kasteel, genaamd Cesta, met 755 boven de zeespiegel het hoogste punt van de dwergstaat. Er is een wapencollectie, maar de blikvanger is het panorama, dat iedereen die hier komt met verstomming slaat.

Verder het bos door, langs de duizelingwekkende afgrond, tot voorbij de derde toren. Terug in het centrum krijg ik een vol glas amaro op een terras dat uitkijkt over de San Marinese heuvels. Dit is vakantie. Ondertussen loopt het stadje vol met toeristen. Bij het Palazzo Pubblico bestuurt een volwassen man een speelgoedtank. Misschien een adept van Theo Francken. Binnen bekijk ik een groot fresco van de hand van Emilio Retrosi, die Sint-Marinus voorstelt wanneer hij aan zijn volk verschijnt. Om de een of andere reden kan je hier Il Duce-likeur en koffietassen met de afbeelding van de Führer kopen. Ma perché? Meer terrasjes. Meer bier. Meer amaro. Beetje verliefd geworden op dit onwaarschijnlijk prettige stadje. Wanneer de bus het land verlaat, rijden we voorbij de zaal waar vanavond de kandidaat voor Eurosong wordt gekozen. "Io sono la porta", zo sprak Jezus, en dus bezoek ik, eens terug in Rimini, het bevallige interieur van de kathedraal, in de weinige minuten tussen het einde van de misviering en sluitingstijd. La Brezza is zo'n bar waar de juiste mensen komen. David Lynch, Nick Cave en Ian Curtis aan de muur. Fellini als patroonheilige. Of het zal niet veel schelen. De meest belangrijke revolutie sinds viagra. Centraal op dit veel te gezellige pleintje vaart een neushoorn op een houten bootje, een scène uit E la nave va. Een piazza verderop speelt een dj in openlucht voor een massa jongeren. Een piazza verderop nog eens. In Bar Lento geeft singer-songwriter Andrea Amati een concert.

Tijdens een verkwikkende ochtendwandeling op het bijna verlaten strand kijk ik naar de heuvels van Romagna, met de opvallende Monte Titano die me gisteren zulke onvergetelijke panorama's voorschotelde. Ik neem de trein naar Pesaro, geboortestad van Gioacchino Rossini, gelegen in de Marken, vijfde en laatste regio op deze reis. Onder de vloer van de Duomo werden magnifieke mozaïeken blootgelegd. En op de zeedijk vind ik Arnaldo Pomodoro's bekende Sfera Grande. Een bus rijdt me de groene heuvels in naar Urbino. Al van ver zie ik de roze stad in de idyllische heuvels liggen, met haar fotogenieke Duomo en San Lorenzo. Ik zal de nacht doorbrengen in een oud klooster op Piazza del Rinascimento, een bloedmooi renaissanceplein, waar ook de Duomo en het meesterlijke Palazzo Ducale zitten. Wat een smakelijk architecturaal geheel. De kathedraal telt enkele werken van Barocci en Veronese. Het paleis pakt uit met werken van Rafaël, zoon van Urbino, Pierro della Francesca, Luciano Laurana en Titiaan.

Ik verken de zalen en kamers van het hertogelijk paleis en bekijk de fresco's, polyptieken en schilderijen. Zotte kunstverzameling met voornamelijk kunstwerken uit de renaissance en de Marken. Ontzagwekkend souterrain waarin je gemakkelijk verloren loopt. Hertog Federico da Montefeltro had beslist geen krap optrekje. Meer werken van Rafaël, en van zijn vader, vind ik in Rafaëls geboortehuis, waaronder de fresco Maagd met kind. Rond het Palazzo Ducale en zijn twee iconische torricini, is er een netwerk van steegjes, trappen en stadsomwallingen, telkens met nieuwe panorama's van de heuvels rond Urbino, ze lijken zo uit de Gouw geplukt. In een zijvleugel van het Teatro Sanzio drink ik een Peroni. De kom met zouten chips die ik gratis bij elk drankje krijg, wordt met de dagen groter. Ik bezoek nog twee oratoriums. De eerste pronkt met 15e-eeuwse fresco's van een ongelooflijke emotionaliteit. In de tweede zit een levensgrote kerststal uit de 16e eeuw. Lof! Een barman raadt me een heel specifieke lokale spritz aan. Fuoritema organiseert af en toe slam- en comedyavonden.

Urbino is dus een ontzagwekkend doolhof, het Italië van de oude films, om in te blijven dwalen, in de late avond of vroeg in de ochtend, maakt niet uit, een haast surrealistisch kluwen van steegjes en trappen - eindeloze trappen! Het oude Europa van de krakende palazzi en verborgen binnenpleintjes dat in moderne steden geen kans maakt. De schijn van anachronisme, van een droomwereld, maar net heel echt. Een vrouw laat haar hond uit in wat alleen maar een decor kan zijn, een zucht naar iets van eeuwen geleden. Maar ik draai de hoek om en bevind me weer op het levendige Piazza della Repubblica, met jongeren die uitzinnig dansend roken en rokend dansen op beats die ik eigenlijk al die tijd al hoorde, want Urbino is een zakdoek groot, al leng ik het nog zo aan met mijn verbeelding en de romantiek van een reiziger die niet naar huis wil. Het kan ook de amaro zijn. De barman van Caffè delgi Archi, een belachelijk populair café, toont me een heel nieuwe dimensie van amari. En net dan valt de eerste regen op de reis. Trappen die geen trappen zijn worden spekglad. De valkuilen van Urbino.

Wanneer mijn ochtendkoffie is achterover gekapt, is de regen gaan liggen. Ik betreed de wallen van de universiteitsstad en bewonder nog een laatste keer het lichtjes betoverende uitzicht. Een moedige zwarte roodstaart probeert me weg te jagen. Een merel en gaai vechten het uit tussen de bomen. Ik passeer het monument voor Rafaël en bereik de 14e-eeuwse burcht, waar de roze stad in al haar glorie voor me verschijnt. Wie weet is dit geen vaarwel. Vijf uur later stap ik van de trein in Ravenna, in de regio Emilia-Romagna. Het is mijn tweede keer in de stad met de mooiste vroegchristelijke mozaïeken ter wereld. Ze zijn over acht verschillende monumenten verspreid, voornamelijk uit de 5e en 6e eeuw. Al dat goud. Die diepe kleuren. Fijnzinnige details van bijbelse taferelen gevormd door miljoenen minuscule steentjes.

De 6e-eeuwse Basilica di San Vitale, gewijd aan een Romeinse soldaat die hier door Nero levend zou zijn begraven, verbluft met haar goudgroene Byzantijnse pracht. Ook de andere basilieken, doopkapellen en mausoleums, slaan me, elk op hun eigen manier, met verstomming. Ook Carl Gustav Jung liet zich verwonderen door de mozaïeken van Ravenna. Over vier in het bijzonder was hij uitermate enthousiast. Maar weer thuis ontdekte hij, na wat opzoekwerk, dat deze mozaïeken in kwestie niet bestonden. Tot slot, nog voor mijn Crodino als aperitivo in Fargo Café, bezoek ik heilige grond: de tombe van middeleeuwse dichter Dante Alighieri.

Boven de imposante ruïne van het Rocca cirkelt een slechtvalk. Ik zie zijn gevoeg in slow motion neerdwarrelen. Goeiemorgen! Ik zet mijn mozaïekentocht door Ravenna verder en bezoek ook enkele kerken, waaronder de Santa Maria in Porto, die in Dantes 'Paradiso' wordt vermeld. Bij de barokke Dom hoort een vredig tuintje waar je koffie kan drinken. Voor de mozaïeken vloer met de dansende figuren daal ik af in de kelder van een kerk. Voor een van de mozaïekkerken, met de typische kokervormige torens, ga ik helemaal naar Classe, net buiten Ravenna. Een van de mausoleums is in contrast ontzettend sober, met enkel een sarcofaag en verder een serene rust. Vooral omdat ik die groep Hollanders voor ben en de ruimtes alleen kan bezoeken. Verder is er een onder water gelopen crypte met mozaïeken waarin goudvissen naar hartenlust rondzwemmen. Het is geen droom, geen waanbeeld. Laat ik tot slot de vele mozaïeken van Space Invader in het straatbeeld niet vergeten te vermelden.

Mijn laatste dagen eindig ik waar het allemaal begon, de zinkende stad Venetië. Opnieuw slaap ik op een boogscheut van het San Marcoplein, deze keer vlakbij de Ponte dei Sospiri en de gevangenis waaruit Casanova is ontsnapt. Om het te bereiken moet ik het hele eiland te voet doorkruisen. Ik doe er een uur over. De bruggen. De modezaken. De cannolibarretjes. De maskerwinkels, ook na carnaval. De cicchetteria's van Cannaregio, mijn enige stop: twee hemelse cicchetti. Het eeuwige verdwalen. Venetië is een wonderlijke want onmogelijke stad. Ik drink een peperdure negroni in Harry's Bar, een klassevol restaurant waar Ernest Hemingway, Charlie Chaplin, Alfred Hitchcock en vele andere kunstenaars stamgast waren. Goede cocktail maar de ervaring is de prijs niet waard. Toch zou ik het zonde hebben gevonden om hier nooit eens binnen te springen. Ik speur een speciale amaro achter de toog en krijg de ober zo ver om een klein beetje te proeven. Deze eigen Cipriani 7 Parti amaro, met zeven kruiden, is de beste amaro die ik al heb gedegusteerd. La Serenissima. Niet eens was je het doel van mijn reis. Ik had je al twee keer bezocht. Maar dat klopt niet. Ik had geen idee. En ook al was anderhalve week de rest van Italië bezoeken een verfrissing, weg van Venetië, ik ben dolgelukkig om hier nog twee volle dagen te mogen vertoeven. Vooral 's avonds, wanneer de rust wederkeert, vooral dan, Venezia, ben je onwaarschijnlijk, onweerstaanbaar, onnavolgbaar.

Nadat ik de duizenden details op de gevel van de San Marco en in de arcaden bestudeer, stap ik de overvloed van het Dogepaleis binnen. Van de reusachtige weelderige vertrekken tot de kille cellen, van de zoon van Tintoretto's overdadige Il Paradiso tot de graffiti van gevangenen, een bezoek aan het Palazzo Ducale blijft je bij. Heel mooi is de met verguld stucwerk versierde Scala d'Oro. In de collectie schilderijen bewonder ik een Metsys en een Bosch. Ook in de Byzantijnse bling-bling van de basiliek kom je ogen te kort. Zo is er het aan Constantinopel ontfutselde altaarstuk Pala d'Oro, ingelegd met ontelbare edelstenen. Het is eerlijk gezegd allemaal wat overdadig.

In Castello neem ik een waterbus naar het eiland Murano, een van de vele eilanden in de lagune. Al is het correcter om eilandengroep te zeggen. Hiervoor varen we het druk bevaren kanaal door tussen Castello en het Lido. De zee deint verder in mij wanneer ik duizelig langs de glasblaasfabriekjes en de vitrines met Muranoglas wandel. Op een compleet verlaten pleintje proef ik de beroemde Venetiaanse cocktail Bellini. Na enkele uren in kleurrijk Murano vaar ik terug naar Castello. In de Giardini della Biennale en aan het Arsenale bekijk ik enkele opvallende paviljoenen en kunstwerken. Bijzonder Instawaardig is Lorenzo Quinns Building Bridges, zes paar enorme handen high-fiven voor wereldvrede. Ik zie ook een exemplaar van Jan Fabres De wolkenmeter. Helemaal in het oosten zit de Basilica di San Pietro di Castello op het piepkleine Isola di San Pietro. Deze voormalige kathedraal werd door Napoleon gedegradeerd wegens 'te afgelegen'.

Een manke duif ziet een koekje in de regen liggen en pikkelt erheen. Daar landt een joekel van een meeuw die het koekje in één hap opschrokt en de arme duif toe blaft: "Have you said thank you yet?!" De meeuw vliegt weg van het pleintje, richting het Russische paviljoen. Na een heel lange wandeling door de regen neem ik de waterbus over het Canal Grande naar Campo Santo Stefano, voor spritz en cicchetti. Donderdagochtend brengt een overzet me naar Giudecca. Van bij de kleine vuurtorens op het eiland San Giorgio Maggiore heb ik een overzichtelijke uitkijk over Dorsoduro, San Marco, Castello en het Lido. Al die kerktorens, koepels en paleizen. Ik bezoek de Chiesa di San Giorgio Maggiore, met een campanile zo oranje en groen als die van San Marco, en een façade ontworpen door Andrea Palladio, het wonder van Vicenza.

Een nieuwe boot vaart tussen Giudecca, met de Redentore, en Dorsoduro, met de Salute, en zet me af in Santa Croce, de sestiere die ik wat heb verwaarloosd. Nu pas ontdek ik de levendige Campo San Giacomo dell'Orio, bij de gelijknamige romaanse kerk. In de musea van San Marco bekijk ik de sculpturen van Canova, schilderijen van Vlaamse en Venetiaanse meesters, Egyptische en Romeinse beelden en amuletten, en voorwerpen uit de Venetiaanse periode. Ik verhuis naar Cannaregio en zal mijn laatste nacht doorbrengen in een palazzo met een balkon dat uitgeeft op het Canal Grande, de kerktorens van San Marco en Santa Croce, de Rialtobrug en de vismarkt. Tijdens de aperitivo op mijn favoriete plein ontmoet ik een Engelse tekenaar die steeds opnieuw naar Venetië terugkeert. Ze kwam uitgeput aangewandeld, want had met een kennis aan het station afgesproken, en op haar leeftijd is de tocht best een uitdaging. Ze tekent elke zuil van het Dogepaleis en de meest merkwaardige versierde deurknoppen. Ze zegt dat ik vast en zeker een specifieke deurknop in de Calle de le Botteghe moet bekijken. Vervolgens imiteert ze de vele dialecten die Engeland rijk is. Nog urenlang dwaal ik door de onverwekelijke stad. De vlag met de gevleugelde leeuw blijft onvermoeid wapperen. Alleen aan het dwalen komt een einde. De zondvloed is begonnen wanneer ik in de ochtend zwaarbeladen naar de pier strompel. Op pleintjes worden houten loopplanken geplaatst. Ik blijf niet om te kijken hoe erg het wordt. Op het einde van de tocht door de onstuimige lagune wacht verlossing in de vorm van Koen Van Mechelens originele installatie. Ze heet Noah's Ark.

 

Verlos ons.